Het nut & plezier van knutselen

Knutselmeisje en vakkracht kunstzinnige vorming
Al sinds mijn academietijd houd ik mij bezig met de creatieve ontwikkeling van kinderen. Bij mijn oppaskinderen observeerde ik hun (knutsel)gedrag en ik startte met het geven van kunstlessen in kinderkunstatelier BarioK (later: Zebra Den Haag) en het verzorgen van knutselfeestjes bij mensen thuis (verjaardagsfeestjes, bruiloften en partijen, de creatieve begeleiding).
Ik heb heel veel kinderen zien knutselen en mogen begeleiden. Inmiddels ben ik zelf moeder van 3 kinderen en durf ik te zeggen dat mijn ervaring zeer ruim is in het aanbieden van juist materiaal.

VIEWTY2

Knutselen wordt vaak gezien door ouders/verzorgers als een activiteit die rommel geeft, gedoe oplevert of de kinderen/ interieur vuil maakt. Ik hoor ook vaak om mij heen dat ouders/verzorgers niet goed weten welk materiaal zij in huis moeten halen, ze vinden het vaak duur en kiezen voor goedkoop (wat dan gelijk weer duurkoop is, want soms levert goedkoop materiaal frustraties op omdat bijvoorbeeld de lijm niet plakt of de potloden geen kleur afgeven) en ze weten niet wat ze met alle geknutselde dingen aan moeten.

In dit blog (liever zou ik een heel boek schrijven) ga ik in op een aantal onderwerpen. Maar ik start bij het belang van knutselen met kinderen… Ik zal proberen zo beknopt mogelijk te schrijven.

Het belang van knutselen
Creatief bezig zijn is belangrijk! Ik vind het een onderdeel van de opvoeding. En zie knutselen of tekenen als een element dat dagelijks thuis terug dient te komen.
Bezig zijn met materiaal (wat het ook is) betekend leren. Ontdekken en ook zoeken naar oplossingen. Tijdens het knutselen leert een kind keuzes maken, hulp te vragen wanneer iets moeilijk is, maar tegelijk ook zelf oplossingen te zoeken en te experimenteren.
Iets zelf maken geeft heel veel voldoening. Een tevreden en blij gevoel wanneer een kind zelf iets heeft gecreëerd. En samen knutselen is natuurlijk ook leuk! Samen bezig zijn, de interactie en aandacht.

Aanzet
Niet iedere ouder/verzorger is creatief of handig met materiaal. En sommigen hebben ook gewoon geen zin om zelf te fröbelen. Toch is het geen reden om knutselactiviteiten in huis te vermijden. Want ook als je zelf niet al te handig of kunstzinnig bent, is het wel fijn om je kind(eren) te laten opgroeien met een keuze om te kunnen en mogen knutselen aan tafel. Aanreiken kan altijd! Met wat basismateriaal klaar op tafel geef je kinderen een aanzet. Vaak gaat de rest dan al vanzelf…

Materialen en mislukkingen
Voor het basismateriaal raad ik aan om te kiezen voor kwaliteit. Dat is altijd duurder dan de minderbekende-merken die bijvoorbeeld de actie-winkels verkopen.
Met basis bedoel ik: lijm (die goed plakt en niet (te) snel uitdroogt en transparant opdroogt (ik zweer bij de échte pritt*-stift) en potloden en verf.
Bij-materialen zoals schaartjes, papier en kwastjes kunnen wel van een wat goedkoper merk zijn. Maar voor ultiem knutselplezier raad ik ook daarbij aan te kiezen voor wat betere merken, omdat ook kwastjes minder ruien en papier vaak dikker en mooier van structuur is.
Extra materialen, zoals dopjes, bakjes, lege flesjes, knijpers en stickers hoeven niets te kosten. Stickers zijn vaak heel goedkoop of soms krijg je wel eens ergens gratis stickers bij en al het andere is restmateriaal. Bewaar gewoon een week lang wat verpakkingen in een losse tas. Gooi het aan het eind van de week (evt schoongemaakt) op tafel met wat papier, schaartjes en tape en zie wat er gebeurt. Kinderen hebben vaak de leukste ideeen. Bied alleen een helpende hand wanneer het écht nodig is.
Zelf constructies oplossen zorgt ervoor dat ze creatief worden, altijd maar alles direct voor ze uitvoeren kan ze lui en verwend maken als het gaat om knutselen en de meeste voldoening voelt een kind wanneer het iets helemaal zélf heeft gedaan.
En mislukken mag. In een hoek smijten ook. Dat hoort erbij. Praat over wat er mis gaat, begeleid, wordt niet boos, en bied dán je hulp aan. Wil het kind niet meer, push nooit, laat het even rusten, wellicht herpakt het zich zelf en anders is het goed voor wat het was. In iedere ervaring schuilt een les. En emoties mogen aanwezig zijn en gevoeld worden.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Basis lijst
Echte must-haves om in huis te hebben:
– pritt-stift (per kind 1)
– schaar (per kind 1)
– kleurpotloden en/of bijenwasblokjes of bijenwaskrijtjes (allen hier te vinden –> http://www.hetrijkvolkleuren.nl/creatief/)
– puntenslijper
– stapel wit papier (kan gewoon printer papier zijn, HEMA verkoopt deze ook)
– gekleurd papier (vouwblaadjes)
– verf (stockmar aanlengpotjes vrij prijzig, maar doe je héél lang mee, 1 drupje verf mengen met wat water in een bakje of op een palet)
– kwastjes
– spoelpot & palet of losse bakjes
– blok zijdevloeipapier
– stickers, tape-jes, foam-figuurtjes, opplakdiamantjes, lovertjes, kraaltjes, draadjes, dopjes, bakjes, letters, vilt-restjes, lapjes stof, houten figuurtjes ofwel een (sorteer)bak vol met prulletjes

Te duur
Zo’n waslijst aan materiaal en dan ook nog van die dure merken, dat kost me te veel geld, hoor ik ouders soms denken als ik ze advies mag geven.
Het is natuurlijk altijd een eigen keuze. Je kunt sparen voor je kind, luxe met ze op vakantie gaan of een groot cadeau geven voor hun verjaardag. Maar je kunt ze ook gewoon het hele jaar door fijn en goed materiaal aanbieden. Kwaliteit materiaal (zoals het prachtige bijenwaskrijt in een blikje) blijft vaak heel erg mooi en gaat lang mee door de duurzame verpakking en kan vaak ook mee onderweg, op visite of op reis.

Het atelier, ofwel de lege keukentafel
Wat misschien wel net zo belangrijk is als het materiaal, is de werkplek voor kinderen. Je hoeft echt geen aparte kamer in huis te hebben waar kinderen kunnen knutselen. Een lege keukentafel is voldoende!
Zorg af en toe voor een knutsel-moment. Maak de kamer/ de tafel leeg, haal de rest van het speelgoed weg en van tafel en leg wat materiaal klaar. Als materiaal voor handen is, zal een kind uit zichzelf gaan knutselen. Een kind kan vaak niet bedenken om zelf iets uit een kast te pakken, het moet voor hun neus liggen.
Richt de tafelplek simpel in, gewoon een ruime plek, goede stoel. Leg alvast een leeg vel neer, en omring dit vel met een schaartje, wat potloden of krijt, wat velletjes gekleurd papier en een stickervel. Nooit te veel of alle soorten en maten die je in huis hebt! Dan kan een kind weer moeilijk kiezen. Weeg alles ook niet te zorgvuldig af, leg gewoon wat neer en laat het aan het kind wat het ermee gaat doen. Zet er gezellig een kaarsje bij (en blijf in de buurt), zo’n vredig lichtje maakt rustig en stimuleert de creativiteit.

Sommige kinderen hebben misschien wat tijd en ervaring nodig om op ideeën te komen. Zeker de kinderen die het nog niet zo gewend zijn om te knutselen en om zelf iets te bedenken om te maken uit het blote hoofd. Maar in ieder kind schuilt een kunstenaar. Wacht af … of als het kind echt blokkeert stimuleer dan gerust door bijvoorbeeld een verhaaltje voor te lezen om de fantasie te prikkelen of noem een steekwoord om het kind te sturen (herfst, paddenstoel, kabouter, poes, blij, voorjaar of strand).
9 van de 10 keer zal het kind enthousiast raken en uiteindelijk niet eens iets binnen het aangeboden thema werken 😉

Wat een zooi
Ik hoor erg vaak om mij heen, dat ouders/ verzorgers liever niet met de kinderen thuis knutselen omdat het zo’n rommel geeft.
Mijn tenen trekken daar krom van. Knutselen en vies worden tijdens het spelen hoort bij kinderen en rommel ook. Het is aan ons als hun begeleiders om dit gewoon echt te accepteren. Niets is voor de eeuwigheid. Ook kleertjes niet!
Tuurlijk kun je kleding beschermen door een schort voor te doen of trek iets ouds aan, of… wat wij vaak doen bij schilderen is gewoon de kleren uit en lekker in je hemd verven. In de zomer kan bloot ook nog en daarna douchen.
Ik ben er ook van overtuigd, als je je kinderen vanaf het begin (circa 1 jr) aanleert om juist en zorgvuldig om te gaan met materiaal (er dus bij te blijven zitten als ze knutselen! (tip: neem er een kopje koffie bij)) ze er echt geen knoeiboel van maken. Gewoon aanleren hoe je verf doopt, hoe je kwastjes uitspoelt voor een nieuwe kleur en hoe je je handen wast.
Begeleiden, begeleiden, begeleiden.
Veel werk? Ja dat is het. Opvoeden is heel veel werk.

Opruimen is de taak van de ouder
Ouders/ verzorgers zien vaak op tegen de rommel in hun interieur maar vinden het vooral vervelend dat de kinderen niet helpen met opruimen.
Maar kinderen hebben daar geen zin in, en dat is best terecht. Kinderen vanaf een jaar of 6/7 zouden kunnen helpen met opruimen na het knutselen, geef ze wel een gerichte taak (jij doet de potloden terug in de doos, of hangt de tekeningen op). Laat kleuters vooral NIET opruimen maar lekker uitrazen of spelen na het knutselen.
Vooral als ze lang getekend of geknutseld hebben, willen ze zich uiten, bewegen, verwerken. Wij als ouders/ verzorgers hebben vaak een eigen idee van waar dingen moeten staan en hoe dingen schoongemaakt dienen te worden. Om ergernis te voorkomen en frustraties, kunnen wij dit beter zelf doen.

Bewaren of wegdoen?
Mijn kinderen knutselen graag en veel en ons huis is lang niet groot genoeg om alles te bewaren.
Tips die ik graag wil geven mbt het bewaren en wegdoen van knutsels:
– Zorg voor tenminste 1 plek in huis waar tekeningen en knutsels mogen staan. Een stuk muur, de kast, een deur, de hal en hang af en toe een écht hel mooi werkje gewoon eens met maskingtape op een opvallende plek. Wat zal het kind zich trots voelen dat zijn/haar tekening dáár is opgehangen! Kinderknutsels mogen toch best zichtbaar zijn, ze hebben er hun best op gedaan, af en toe iets inlijsten (met je kind) is ook leuk om te doen!
– Maak foto’s van de werkjes (vaak ook leuk om een foto te maken van de making-off dus dat ze er mee bezig zijn) en verwerk ze in fotoalbum of maak een apart album of digitale map met knutselfoto’s.
– Geef voldoende weg. Opa’s en oma’s zijn dolblij met die mooie werkjes!
– Bewaar platte werkjes (tekeningen) in een map en maak gewoon een selectie (kinderen zitten vaak ik fases, zo tekenen ze 30 x Elsa of 60 regenbogen in 1 week, bewaar er 1 van en doe de rest weg)
– Maak 1 bak of doos die afsluitbaar is voor stof waar wat 3d-werkjes in kunnen. 3d-werkjes nemen heel erg veel ruimte in en vallen na een aantal jaren vaak uit elkaar, dus bewaar echt alleen de meest bijzondere dingen.
– Gooi nooit en ten nimmer werk van de kinderen weg waar ze bij zijn en/of wis de sporen. Zorg er dus voor dat kinderen niet geconfronteerd worden met het feit dat hun werk is weggedaan. Voor hen komt dat vrij hard binnen, ze hebben ergens op gewerkt en het beland in de bak. Zelfs oude werkjes herkennen zij vaak nog.

Thema’s
Tot slot, voor de fanatieke kinderen en/of hun ouders/ verzorgers is het ook leuk om zo af en toe (bijvoorbeeld in de schoolvakanties) een thema aan te houden voor knutselmomenten.
Boekjes lezen binnen dit thema, met elkaar verdiepen en iedere dag iets leuks maken. Uiteraard vraagt dit wel iets meer voorbereiding, maar het kan veel brengen.
Zo deden wij eens een #zeemeerminnenweek en een #zonneweek met leuke knutselwerkjes, die niet eens ingewikkeld waren.
Op instagram is hier met de bovengenoemde #’s meer over te vinden 🙂
Ook onder de #wendyblijftthuis is wellicht inspiratie te vinden op het gebied van knutselen of andere simpele thuisactiviteitjes.

Veel plezier, geniet en kijk goed wat ze maken! Kinderknutsels hebben vaak ook nog eens een boodschap! 😉

Start een goede knutsellade of kast met de materialen van Het Rijk vol Kleuren, klik op de foto:

* pritt-stiften zijn vaak in de aanbieding per 3 (vaak bij kruidvat!) Leg dan direct een voorraad aan en koop gerust 3 pakjes, zorg dat er altijd lijm in huis is. Het is altijd zo’n domper als een kind een idee heeft en het niet kan uitvoeren, dat weerhoudt vaak om een volgende keer te gaan knutselen en dat is zo zonde)